TCMB analizi: Vatandaşın enflasyon beklentileri hizmet fiyatlarını yükseltiyor

TCMB'nin blogunda yayımlanan araştırmaya göre, hanehalkı enflasyon beklentilerinin yüksek olması, vatandaşın kendi sunduğu hizmetlere yansıttığı fiyatlarla enflasyonda da artışa neden oluyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Merkezin Güncesi isimli blogunda, “Hanehalkı Enflasyon Beklentileri ve Hizmet Enflasyonu” başlıklı bir araştırma yayımlandı. Merkez Bankası ekonomist ve uzmanlarından, Barbaros Eriş ve Ahmet Duhan Yasa imzası taşıyan araştırmada, hanehalkının enflasyon beklentileri ve gerçekleşen hizmet enflasyonu arasındaki arz yönlü ilişkiyi incelendi.   Araştırmanın sonuçlarına göre, vatandaşın enflasyon beklentilerindeki bozulma ya da yükseliş beklentisi fiyatlarda yeniden bir artışa yol açıyor. Veriler üzerinden ve ekonometrik olarak yapılan hesaplamalara göre, araştırmada belirtilen sonuçlar şu şekilde açıklandı:“Enflasyon ile mücadelede başarı, hanehalkı enflasyon beklentileri ve hizmet enflasyonunda iyileşme ile yakından ilişkili. Yakın dönemde hanehalkı enflasyon beklentilerindeki iyileşme piyasa katılımcılarına kıyasla gecikmeli gerçekleşirken hizmet fiyatlarındaki katılık da enflasyondaki düşüşü yavaşlatan bir unsur oldu. Bu yazıda, hanehalkı enflasyon beklentileri ve gerçekleşen hizmet enflasyonu arasındaki arz yönlü ilişkiyi inceliyoruz.   Gıda ve akaryakıt fiyatları daha etkili
İktisat yazını, gerçekleşen enflasyondan hanehalkı enflasyon beklentilerine bir geçişkenlik olabileceğini gösteriyor. Özellikle gıda ve akaryakıt gibi ürünlerdeki fiyat artışları hanehalkının enflasyon beklentisini daha da yukarı taşıyabiliyor. Diğer yandan, yüksek enflasyon beklentileri de gerçekleşen enflasyonun belirleyicisi konumunda. Hanehalkı enflasyon beklentisi, tüketim eğilimini artırıcı bir unsur olarak mal ve hizmet enflasyonunu talep yönüyle etkileyebiliyor.   Öte yandan, beklenen ve gerçekleşen enflasyon arasındaki bu iki yönlü ilişki, hanehalkının bazı hizmetleri arz eden kesim olması nedeniyle talebin yanı sıra arz yönlü etkileri de yansıtıyor.  Örneğin; hanehalkları, TÜFE sepetinde yer alan ev içi hizmetler, kuaförlük ve fotoğrafçılık gibi hizmetleri doğrudan sunarak bu kalemlerin fiyatlarını belirleme gücüne sahip. Dolayısıyla, hanehalkı enflasyon beklentisi ile gerçekleşen hizmet enflasyonu arasındaki ilişkide arz yönlü faktörler de etkili olabilir.
Hanehalkının sunduğu hizmetlerde fiyat artışları
Arz yönlü etkileri incelemek amacıyla, hanehalkının verdiği ev içi hizmetler ya da esnaf olarak sunduğu berberlik gibi kalemleri bu kesim tarafından sağlanan hizmetler olarak sınıflandırıyoruz. Bu sınıflama çerçevesinde, son yıllarda hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerde enflasyonun hem TÜFE endeksine hem de hizmet-TÜFE endeksine oranla daha yüksek gerçekleştiği görülüyor. 2020 Ocak-2024 Kasım döneminde, hanehalkının sunduğu hizmetlerin fiyat endeksi genel TÜFE’ye kıyasla yüzde 21, TÜFE-hizmet endeksine kıyasla yaklaşık yüzde 11 daha fazla artmış durumda.